MENİSKÜS CERRAHİSİ

Menisküs Nedir? Ne işe yarar?

Diz eklemini oluşturan uyluk ve bacak kemiklerinin arasında yer alan, hem dışta hem de içte birer adet olmak üzere bulunan, hilal şeklinde, kulak kepçesi gibi fibroz kıkırdaktan oluşan yapılara ‘menisküs’ denir.

Menisküsler, diz eklemini oluşturan kemiklerin arasında eklem içinde bulunurlar ve ekleme gelen yükleri dengeli bir şekilde dağıtmakla görevlidir. Basınç emici, darbe yumuşatıcı özellikleriyle menisküsler adeta araçlardaki amortisör gibi çalışırlar, eklem sağlığı açısından son derece önemli bir görevi üstlenirler.

Menisküs yırtığı nasıl oluşur?

İnsan vücudunda en sık yaralanan bölgelerin başında diz eklemi gelir ve en fazla ameliyat nedeni menisküs yırtıklarıdır. Sanılanın aksine Menisküs sadece sporcularda değil, toplumun her kesiminde ve her yaşta ortaya çıkabilen bir sağlık sorunudur.

Gençlerde menisküs yırtıkları spor travması, trafik kazası gibi ciddi zorlanmalar sonucunda gelişir. Sabit ayak üzerinde dönme sonucu menisküsler diz kemikleri arasında sıkışarak yırtılır.
Yaşlılarda ise zaten yıpranmış olan menisküsler ufak hareketler sonucu yırtılabilirler.

Çocuk yaşlarda, menisküsün doğuştan anormalileride (diskoid menisküs gibi) erken yırtıklara zemin hazırlayabilir.

Menisküs yırtığı bulguları nelerdir?

Gençlerde zorlama ile yırtılan menisküs sonucu hasta dizinde ağrı, batma veya yırtılma hissi oluşur. Menisküs yırtığına bağlı olarak diz içi kanama oluşabilir, bu durumda dizde şişme görülür. Yaklaşık bir ay gibi bir sürede tüm şikayetler hafifler sadece yırtık bölgesinde noktasal hassasiyet kalır. Eğer menisküs yırtıldığında diz arasına sıkışırsa, dizde kilitlenme olur. Bu durumda ise hasta dizini açıp kapayamaz. Eğer diz harekete zorlanırsa bazen atlama hissi ile beraber diz hareketleri açılabilir. Her iki durumda da yırtık büyüktür ve acil ameliyat gerektirir.

Yaşlı hastalarda gelişen yırtıklar daha hafif şikayetlere neden olur. Ağrı kıkırdak aşınması oluşmamışsa dayanılmayacak düzeyde değildir. Zaman zaman takılma hissi olmakla beraber kilitlenme nadirdir. Eklem içinde sıvı artışına bağlı olarak şişme görülebilir.

Diskoid menisküsü olan çocuklarda ise dizde atlama hissi görülür. Yırtık oluştuğunda ağrı artar, takılma ve kilitlenme görülebilir.

Menisküs yırtığının tanısı nasıl konur?

Olayın oluş mekanizması, hastanın şikayetleri ve yapılan diz muayenesi ile menisküs yırtığı teşhisi konulur. MRI tetkiki ile menisküs yırtığının yeri, şekli ve büyüklüğü %95 doğrulukla saptanabilmektedir. Bunu yanısıra menisküs yırtığına eşlik eden kıkırdak, ön çapraz bağ ve yan bağ yaralanmalarıda diz MRI’ında saptanabilmektedir. Tüm incelemelere rağmen saptanamayan menisküs yırtıklarına artroskopik muayene ile tanı koymak mümkündür.

Menisküs yırtığı nasıl tedavi edilir?

Travma sonrası dizde ağrı olduğunda erken dönemde buz, bandaj uygulaması yapılır, ağrı kesici ilaçlar alınır ve istirahat edilir. Sonrasında ihmal etmeden bir an önce ortopedi hekimine başvurmalıdır.
Yırtılan menisküs genellikle kendi kendine iyileşmediği için özellikle genç hastalarda ideal tedavi erken cerrahidir. Menisküs yırtığı erken tedavi edilmezse zamanla eklem kıkırdağında ciddi hasar oluşabilir. Bunun sonucunda erken dönemde dizde ağrı ve hareket kısıtlılığı, geç dönemde ise kalıcı kıkırdak hasarına bağlı genç yaşta kireçlenme gelişebilir.
Yaşlı hastalarda ise dizde takılma ve kilitlenme bulguları oluşturuyorsa cerrahi tedavi gerekebilir. Bu bulgular yoksa konservatif tedaviler uygulanır.

Günümüzde menisküs yırtığının tedavisi kapalı yöntemle (artroskopik cerrahi) yapılmaktadır.

Diz artroskopisi, yaklaşık 0,5 cm lik iki adet kesiden yapılır. İki adet giriş deliğinden birinden artroskop adı verilen ince boru şeklinde fiberoptik alet, diğerinden ise cerrahi işlemde kullanılacak aletler eklem içine sokulur. Artroskop bir kamera aracılığıyla ekrana bağlanır. Ayrıca eklem içerisine serum verilerek hem dizin yıkanması hem de görüntünün net olması temin edilir. Böylelikle cerrah diz içini ekrandan net bir şekilde görerek diz içi yapılara müdahale eder.

Artroskopik cerrahi ile yapılabilecek menisküs ameliyatlarını üç başlık altında toplayabiliriz?

1- Artroskopik Parsiyel Menisektomi:

Soruna sebep olan yırtık menisküs kısmının çıkarılmasıdır. Menisküsün kanlanmasının az olduğu iç kısım yırtıklarında veya yıpranmış, parçalanmış onarımı mümkün olmayan menisküs yırtıklarda uygulanır. Hastalar ameliyat sonrası aynı gün içinde yürüyebilir ve bir kaç günde işlerine dönebilirler.

2- Artroskopik Menisküs Tamiri:

Eklem kapsülden gelen kan damarları menisküsün 1/3 dış kenarını yeterince beslediğinden bu bölge yırtıkları tamire elverişlidir. Ameliyat sonrası hastalar, yırtık şekline, yapılan tamirin sağlamlığına ve yaptıkları işe bağlı olarak 6 hafta ile 6 ay sonra işlerine ve spora dönebilirler.

3- Menisküs Nakli:

Menisküsü çıkarılmak zorunda kalınan genç hastalarda uygulanan yöntemlerdir. Sentetik (meninüsküs skafoldları) veya kadavradan alınan menisküsler nakil için kullanılır. Menisküs skafoldları sadece kısmi menisküs kayıplarında kullanılır ve menisküsün çıkarılan kısmına dikilir. Kadavradan menisküs nakli ise ülkemizde sınırlı sayıda yapılmakta olup, menisküsün tamamının çıkarıldığı durumlarda yapılır. 10 yıllık takiplerde başarı %60-80 arasındadır.